Pernahkah terlintas dalam fikiran anda mengenai nasib harta pusaka anda selepas pemergian anda? Sebagai seorang individu yang menganuti agama Islam dan tinggal di Malaysia, adalah penting untuk sedar bahawa undang-undang Islam akan mempengaruhi pengagihan harta pusaka anda.
Malah, lebih penting lagi, adakah anda memahami prinsip-prinsip undang-undang yang berkaitan dengan pembahagian harta pusaka dan siapa yang sepatutnya menerima bahagian dari harta tersebut?
Dalam artikel ini, kami akan menjelaskan prinsip-prinsip utama yang menentukan hak-hak dalam pembahagian harta pusaka dalam Islam. Prinsip-prinsip ini merujuk kepada Al-Quran dan ia diharapkan dapat membantu anda dalam pengurusan dan pentadbiran harta pusaka anda dengan lebih baik, selaras dengan ajaran agama. Semoga artikel ini memberi manfaat kepada anda. Amin.
1. Pengertian Hukum Waris Dalam Peninggalan Harta Pusaka
Hukum waris dalam Islam adalah satu rangka undang-undang yang mengawal pembahagian harta peninggalan seseorang selepas kematian mereka. Ia merangkumi peraturan yang diatur oleh syariat Islam mengenai cara pembahagian harta pusaka seseorang kepada ahli waris mereka. Dengan kata lain, hukum waris dalam Islam membicarakan siapa yang berhak menerima bahagian daripada harta pusaka seseorang yang telah meninggal dunia.
Dalam perspektif Islam, harta yang ditinggalkan oleh seseorang selepas kematiannya adalah hak mutlak ahli waris mereka. Oleh itu, Islam menetapkan hukum waris yang dianggap adil dan sesuai dengan kepentingan ahli waris. Prinsip-prinsip asas hukum waris dalam Islam boleh ditemui dalam Al-Qur’an dan Hadis Nabi Muhammad SAW.
Beberapa perkara penting dalam hukum waris Islam termasuk:
- Pembahagian Berdasarkan Hubungan Kekeluargaan:
Ini bermakna harta pusaka dibahagikan berdasarkan hubungan darah, seperti anak-anak, isteri, saudara, dan lain-lain.
- Pembahagian Adil Dan Mengikut Hukum:
Bahagian yang diberikan kepada setiap ahli waris adalah adil dan bersesuaian dengan bahagian masing-masing (faraidh).
- Dua Jenis Ahli Waris:
Ahli waris dibahagikan kepada dua kategori utama – ahli waris dzawil furudh (anak-anak, suami/istri) dan ahli waris ashabah (saudara, paman, bibi).
- Ketentuan dalam Al-Qur’an dan Hadis:
Bahagian yang sepatutnya diterima oleh setiap ahli waris telah ditetapkan secara jelas dalam Al-Qur’an dan Hadis.
- Pembahagian Mengikut Jantina:
Harta pusaka dibahagikan kepada tiga bahagian, dua bahagian untuk lelaki dan satu bahagian untuk perempuan.
Dengan memahami asas hukum dan konsep ini, Insyallah, anda dapat menjalankan pembahagian harta pusaka secara adil, dengan merujuk kepada ajaran Islam. Ini memastikan bahawa harta pusaka yang ditinggalkan diperlakukan dengan sewajarnya, dan hak ahli waris dihormati dan dilindungi.
2. Al-Qur’an dan Hadis sebagai Asas Undang-Undang Warisan dalam Islam
Al-Qur’an dan Hadis adalah dua sumber utama undang-undang pembahagian harta pusaka dalam Islam. Menurut Al-Qur’an, prinsip asas adalah bahawa waris lelaki biasanya menerima dua kali ganda berbanding waris perempuan. Ini dinyatakan dalam Surah An-Nisaa’ (Wanita), Ayat 11, yang berbunyi: “Allah mengajar kamu tentang anak-anakmu: bahawa bahagian anak lelaki sama dengan dua bahagian anak perempuan.” Dengan ini, prinsip umum adalah bahawa lelaki menerima bahagian dua kali ganda daripada perempuan.
Hadis memberikan panduan lebih terperinci tentang bagaimana harta pusaka sepatutnya dibahagikan. Sebagai contoh, dalam Sahih Bukhari Jilid 8, Buku 80, Nombor 724, Nabi Muhammad SAW bersabda: “Berikanlah faraid (bahagian tetap warisan) kepada mereka yang berhak menerimanya. Kemudian apa yang masih tinggal, berikan kepada saudara lelaki terdekat si mati.”
Orang yang berhak menerima bahagian warisan ini, yang juga dikenali sebagai waris Quran, termasuk:
- Anak-anak lelaki dan perempuan.
- Ibu dan bapa.
- Pasangan hidup (suami atau isteri).
- Saudara dan saudari kandung.
Jumlah bahagian tetap yang setiap individu terima bergantung kepada siapa yang lain yang turut menerima. Setelah bahagian tetap dibahagikan, baki harta boleh diberikan kepada saudara mara lain seperti bapa saudara, ibu saudara, dan sepupu.
Selain itu, seseorang dibenarkan di bawah keadaan tertentu untuk mewasiatkan sehingga sepertiga daripada hartanya kepada sesiapa dalam wasiat mereka. Sisa harta mesti dibahagikan mengikut undang-undang waris Quran. Wasiat ini memberikan seseorang sedikit kebebasan untuk menentukan bagaimana sebahagian kecil dari harta mereka hendak diberikan, sementara kebanyakan harta masih perlu mengikut undang-undang waris.
Keseluruhannya, undang-undang waris dalam Islam yang berasaskan Al-Qur’an dan Hadis bertujuan untuk memastikan pembahagian harta pusaka yang seimbang, adil, dan lengkap untuk memenuhi keperluan keluarga sambil menghormati nilai-nilai Islam. Ia juga menggalakkan keharmonian dalam masyarakat Muslim dan memastikan keperluan waris terdekat terjaga.
3. Rukun Dan Syarat Waris Dalam Harta Pusaka
Anda betul, untuk menjadi ahli waris yang sah dalam Islam, terdapat rukun (elemen-elemen penting) dan syarat-syarat yang mesti dipenuhi. Rukun waris merangkumi tiga elemen utama: ahli waris, pewaris, dan harta warisan.
- Ahli Waris: Ahli waris adalah individu yang mempunyai hak untuk mewarisi harta peninggalan seseorang. Ini termasuk anak-anak, pasangan hidup, saudara kandung, dan individu lain yang memenuhi syarat-syarat tertentu.
- Pewaris: Pewaris adalah individu yang meninggalkan harta pusaka selepas kematian mereka. Pewaris ini boleh menjadi sesiapa yang meninggalkan harta pusaka, dan mereka yang meninggalkan wasiat juga termasuk dalam kategori ini.
- Harta Warisan: Ini merujuk kepada harta atau kekayaan yang ditinggalkan oleh pewaris, seperti tanah, rumah, kenderaan, wang tunai, dan aset lain yang boleh diberikan sebagai warisan.
Selain rukun waris, terdapat juga syarat-syarat yang mesti dipenuhi oleh ahli waris agar mereka layak menerima bahagian warisan. Syarat-syarat ini termasuk:
- Masih Hidup Ketika Pewaris Meninggal Dunia: Ahli waris mesti masih hidup pada ketika pewaris meninggal dunia. Jika ahli waris meninggal lebih awal, mereka tidak dapat menerima bahagian warisan.
- Tidak Dihalang Oleh Hukum: Individu yang melakukan kesalahan besar seperti membunuh pewaris tidak akan dibenarkan untuk mewarisi harta pewaris. Ini adalah untuk menjaga keadilan.
- Beragama Islam: Ahli waris mesti beragama Islam untuk dapat mewarisi harta pewaris Muslim. Individu non-Muslim tidak dibenarkan mewarisi harta pewaris Muslim.
- Hubungan Darah atau Pernikahan Yang Sah: Terdapat hubungan darah atau perkahwinan yang sah antara ahli waris dan pewaris. Ini termasuk hubungan seperti anak-anak, menantu, saudara kandung, dan sebagainya.
- Berada dalam Keturunan yang Sah: Ahli waris harus dalam satu salasilah keluarga yang sah, biasanya hingga derajat keenam, dari segi keturunan ayah atau ibu.
Dengan mematuhi rukun dan syarat-syarat ini, seseorang dapat dianggap sebagai ahli waris yang sah dalam undang-undang waris Islam dan berhak menerima bahagian warisan mengikut peraturan yang ditetapkan.
4. Ahli Waris Dan Bahagian Harta Pusakanya
Menurut undang-undang pewarisan dalam Islam, ahli waris dibahagikan kepada dua kategori utama: ahli waris dzawil furudh dan ahli waris ‘ashobah.
4.1 Ahli Waris Dzawil Furudh: Ahli waris dzawil furudh adalah ahli waris yang mempunyai hak utama dalam menerima bahagian warisan. Mereka termasuk:
- Suami atau Isteri: Suami atau isteri boleh mendapatkan bahagian yang berbeza berdasarkan kehadiran anak-anak. Jika tiada anak, mereka menerima 1/4 atau separuh daripada harta warisan. Jika ada anak, mereka menerima 1/8 atau separuh daripada lapan bahagian.
- Anak Lelaki dan Perempuan: Anak lelaki menerima bahagian yang lebih besar daripada anak perempuan. Anak perempuan mendapat setengah bahagian daripada apa yang diberikan kepada anak lelaki.
- Bapa dan Ibu: Bapa dan ibu juga mempunyai bahagian dalam warisan. Bapa boleh mendapatkan 1/6 daripada harta warisan jika terdapat anak atau cucu. Jika tiada keturunan, mereka berhak kepada keseluruhan harta. Ibu juga mendapat 1/6 daripada harta warisan.
- Saudara Lelaki dan Saudara Perempuan: Saudara lelaki dan saudara perempuan masing-masing menerima 1/6 daripada harta warisan.
4.2 Ahli Waris ‘Ashobah: Ahli waris ‘ashobah adalah saudara-mara selain ahli waris dzawil furudh yang mendapat bahagian selepas bahagian ahli waris dzawil furudh dibahagikan. Mereka dibahagikan kepada dua kategori, iaitu ‘ashobah qobla atau saudara-mara dari pihak ayah, dan ‘ashobah ba’da atau saudara-mara dari pihak ibu. Harta akan dibahagikan kepada ahli waris terdekat berdasarkan hubungan darah atau nasab.
Dengan sistem ini, undang-undang waris Islam memastikan bahawa keluarga terdekat mendapat bahagian yang adil daripada harta pusaka seseorang selepas kematian mereka. Hal ini juga memastikan bahawa hak-hak ahli waris, termasuk suami, isteri, anak-anak, bapa, ibu, saudara lelaki, dan saudara perempuan diiktiraf dan dilindungi.
5. Cara Pembahagian Harta Pusaka Yang Ditinggalkan
Contoh-contoh pembahagian harta pusaka dapat membantu kita memahami bagaimana undang-undang waris dalam Islam diterapkan. Berikut adalah dua contoh:
5.1 Contoh Pertama:
Seorang lelaki meninggal dan meninggalkan seorang isteri, 3 orang anak lelaki, dan 2 orang anak perempuan.
- Harta warisan dibahagikan kepada 2 bahagian. Bahagian pertama adalah untuk isteri, iaitu 1/8 daripada jumlah keseluruhan harta.
- Bahagian kedua dibahagikan kepada anak-anak, di mana bahagian anak lelaki adalah dua kali ganda bahagian anak perempuan.
- Oleh itu, harta dibahagikan kepada 8 bahagian. Isteri mendapat 1 bahagian.
- Setiap anak lelaki mendapat 2 bahagian, jadi jumlahnya adalah 6 bahagian.
- Setiap anak perempuan mendapat 1 bahagian, jadi jumlahnya adalah 2 bahagian.
- Jumlah bahagian yang diperolehi oleh anak lelaki dan perempuan adalah 8 bahagian.
5.2 Contoh Kedua:
Seorang wanita meninggal dunia dan meninggalkan seorang suami, 2 orang anak perempuan, dan 1 orang anak lelaki.
- Harta warisan dibahagikan kepada 3 bahagian. Bahagian pertama adalah untuk suami, iaitu 1/4 daripada jumlah keseluruhan harta.
- Baki dibahagikan kepada anak perempuan dan lelaki dengan nisbah 2:1.
- Dengan itu, harta dibahagikan kepada 12 bahagian. Suami mendapat 3 bahagian.
- Setiap anak perempuan mendapat 4 bahagian, jadi jumlahnya adalah 8 bahagian.
- Anak lelaki mendapat 1 bahagian.
- Jumlah bahagian yang diperolehi oleh suami, anak perempuan, dan anak lelaki adalah 12 bahagian.
Dengan memahami contoh-contoh pembahagian seperti di atas, kita dapat memahami dan melaksanakan undang-undang pewarisan dalam Islam dengan betul dan amanah.
Kesimpulan
Jadi, itulah gambaran keseluruhan undang-undang pewarisan harta pusaka dalam Islam. Walaupun peraturan ini mungkin kelihatan rumit, pada asasnya ia adalah sistem yang adil yang memastikan pembahagian yang adil dari harta pusaka di antara ahli keluarga selepas seseorang meninggal dunia.
Dengan memahami hak dan tanggungjawab dalam undang-undang pewarisan Islam adalah penting untuk memastikan bahawa kehendak terakhir seseorang dihormati dan harta pusaka mereka diuruskan dengan adil dan sesuai. Undang-undangpewarisan Islam, seperti yang disebutkan, dicipta berdasarkan firman Allah dalam Al-Quran dengan prinsip-prinsip keadilan dan kasih sayang, dan ini membantu memelihara harmoni dalam keluarga serta komuniti Muslim.
Mengambil langkah-langkah awal untuk memahami undang-undang pewarisan harta pusaka Islam dan merancang harta pusaka dengan teliti adalah tindakan bijak yang dapat memberikan ketenangan fikiran kepada seseorang dan keluarga mereka. Ini juga membantu menghindari konflik dan pertikaian di masa depan.
Selain itu, jika terdapat sebarang keraguan atau persoalan mengenai undang-undang pewarisan dalam Islam atau pembahagian harta pusaka, adalah bijak untuk mendapatkan nasihat dari seorang pakar dalam undang-undang pewarisan Islam atau seorang pegawai berlesen seperti En.Hanaffi. Mereka boleh membantu seseorang memahami undang-undang secara mendalam dan memberikan panduan dalam merancang harta pusaka dan pembahagiannya.
Akhirnya, memahami undang-undang pewarisan Islam adalah satu cara untuk menjalani nilai-nilai keadilan, kasih sayang, dan persaudaraan yang diiktiraf dalam agama Islam. Ia membantu memastikan bahawa harta pusaka dikelola dengan cara yang sejajar dengan prinsip-prinsip agama dan kepentingan ahli waris.
Adapaon, sebagai seorang suami atau ketua keluarga, jadilah suami yang bertanggungjwab dengan mudahkan urusan pengurusan harta pusaka anda dengan merancang awal supaya waris anda tidak terkapai kapai menguruskan berseorangan walaupon masih sedih mengenangkan pemergian anda.
Dalam masa yang sama, kepada semua wali kepada waris. Ingatlah anda bertanggungjawab kepada waris arwah.Jangan lah kerana sedikit harta keluarga berpecah belah. Sebab itu pentingnya memahami ilmu faraid dan pengurusan harta pusaka dalam Islam.
Jika ingin membaca berkenaan 101 soalan lazim pengurusan harta pusaka. Klik disini untuk ke blog bacaan.
Semoga coretan ringkan ini dapat membantu dan memberi manfaat kepada anda.. Kami berdoa kepada Allah, semoga Allah sentiasa menunjukkan kita ke jalan yang benar dan diredhai-Nya
Hubungi Kami
Jika ada pertanyaan berkenaan masalah harta pusaka atau perlukan bantuan guaman. Boleh hubungi En.Hanaffi untuk pertanyaan secara PERCUMA di 0165577653 atau Whatsapp (klik button dibawah)
